قسمت ششم: تفرقه و اختلاف،جریان مخرب علیه مسلمانان

تهیه کننده: گروه سیاسی شبکه دری
 در این قسمت نگاهی خواهیم داشت به موضوع تفرقه و اختلاف در میان مسلمانان، علل و عوامل آن و نقش استعمارگران قدیم و جدید در ایجاد تفرقه در جهان اسلام. 

شرکت‌کننده گان:
 1. دکتر علی واحدی: (کارشناس و تحلیلگر سیاسی افغان)
2. محمد ملازهی: (نویسنده و مفسر سیاسی در مسایل منطقه در تهران)

 اختلاف و تفرقه در هر جمع و گروهی باعث سکون، ناکامی و عقب افتادگی می شود به همین دلیل، جوامعی که خواستار پیشرفت و ترقی هستند، می کوشند تا از اختلاف و چنددستگی به دور باشد. در جامعه اسلامی نیز همواره وحدت و همدلی عامل موفقیت، و تفرقه موجب نفوذ و تسلط دشمن بوده است. استعمارگران غربی که برای چپاول ممالک اسلامی همواره با ارزش ها و تعالیم وحدت بخش و ظلم ستیز اسلام مواجه بوده اند، این نکته را مدنظر داشته اند که با ایجاد تفرقه بین مسلمانان و سرگرم کردن آنها به اختلاف های نه چندان مهم، بهتر می توانند به اهداف نامشروعشان برسند. اگرچه تفرقه افکنی همیشه در دستور کار دولتهای غربی علیه جهان اسلام بوده، اما به نظر می رسد که چندی است که آنها در این زمینه فعالتر شده اند.
آقای دکتر علی واحدی، درمورد تفرقه و اختلاف در جهان اسلام و تشدید آن ازسوی استعمارگران غربی می گوید:

دکتر علی واحدی: (یکی از حربه ها و ابزاری که در طول تاریخ و در زمان های مختلف دشمن جهت تضعیف جهان اسلام، به کار بردن مسئله ایجاد تفرقه و نفاق جهت ازهم پاشیدگی جهان اسلام و مسلمانان بوده است. خوب بالاخره دراثر ایجاد تفرقه قومی، ملی، مذهبی و بین جهان اسلام و امت اسلامی مسلم است که زمینه ای برای دشمن مساعد می شود که بتواند از تقرقه و از آب گل آلود ماهی بگیرد و اهداف خود را در قبال جهان اسلام عملی بسازد. ما می بینیم که ایجاد تفرقه در یک کشور جامعه و حتی یک خانواده باعث ازهم پاشیدگی آن می شود و جامعه آسیب پذیر می شود و دشمن می تواند اهداف خود را عملی بسازد.
باید مسلمانان دارای اتحاد و همبستگی باشند، در آن صورت اسلام و مسلمین دارای عظمت و قدرت و استقلال واقعی است و می توانند به اهداف خود برسند. چنانکه ما شاهدیم در صدر اسلام پیامبر با ایجاد پیمان اخوت و برادری بین مسلمانان توانست با تعداد کم مسلمانان کارآیی خوبی در جهان اسلام داشته باشد، لذا دشمنان می دانند که از چه راهی به مسلمانان و اتحاد آنان خلل وارد کنند. و می توانند از راه ایجاد تفرقه ملی، نژادی و خصوصاً مذهبی وارد جمعیت آنان شوند.)

 قرآن کریم در سوره آل عمران، آیه 103 تأکید می کند: «همگی به ریسمان خداوند چنگ بزنید و پراکنده نشوید و نعمت خداوند را به یاد آورید که با یکدیگر دشمن بودید، اما او بین قلب های شما دوستی و الفت ایجاد کرد و با یکدیگر برادر شدید.» بنابراین ازنظر قرآن، وحدت حول محور خدا، اسلام و معنویت، ارزشمند است و باعث ایجاد هویت یگانه برای همه مسلمانان می شود. به همین علت، رهبر انقلاب اسلامی ایران در پیام حج امسال خود به مسلمانان جهان در این زمینه نوشت: «سیاستمداران استعمارگر به خوبی می دانستند که اگر هویت یکپارچه جهان اسلام شکل بگیرد، راه بر سیطره سیاسی و اقتصادی آنان بسته خواهد شد. پس در تلاشی همه سویه و بلندمدت، به اختلافات درمیان مسلمانان دامن زدند و زیر چتر این سیاست خبیثانه، از غفلت توده های مردم و سست عنصری زمامداران سیاسی و فرهنگی، بهره برداری کردند و کار خود را در تسلط بر کشورهای اسلامی پیش بردند.»
به هرحال واقعیت این است که ایجاد اختلاف میان امت اسلامی هنگامی امکانپذیر است که مسلمانان از عمل به آموزه های اسلام دور شوند. متأسفانه این اتفاق در چند قرن گذشته روی داد و به همین علت چند دستگی در جهان اسلام پدید آمد.
نظرآقای محمد ملازهی، درمورد اختلاف و تفرقه درمیان مسلمانان و استفاده سلطه گران از این نقطه ضعف در جهان اسلام:
محمد ملازهی: (تفرقه در دنیای اسلام در تاریخ وجود داشته و جهان اسلام با یک سری مشکلاتی روبرو بوده که گاهی اوقات به شکل فرقه گرایی و... بروز کرده است. اما آنچه که در شرایط کنونی جهان اهمیت بیشتری یافته بهره گیری قدرت های بزرگ است از شرایطی که در دنیای اسلام بوجود آمده است.
حقیقت این است که خود دنیای اسلام با یک نوع چالش های درونی مواجه است. شما می دانید که جهان اسلام با تنوع قومی زیادی روبروست و این تنوع قومی و مرزبندی ها در کشورها به گونه ای است که به هر حال یک قومیت واحد را بین چند کشور تقسیم می کرده، بنابراین قدرت هایی که در کشورها حاکم بودند ، شرایطی را که در مرکز می توانست بوجود بیاید و توسعه هماهنگی برای کشورهای اسلامی بوجود آورد، با این مشکل کمابیش مواجه بودند.
درنتیجه مناطق قومی احساس تبعیض می کردند ، این خود یک مسئله مهمی بود که استعمارگران هم از این زاویه وارد شدند و اهداف خود را به پیش بردند.
بحث دوم مسئله مذهب است. می دانید که در دنیای اسلام همه مسلمانند، ولی فرقه های مذهبی متنوع است، یعنی شیعه، سنی، اسماعیلی، حنفی، مالکی، حنبلی، شافعی و نحله های متفاوت مذهبی موجود است. بعضی از این نحله ها قدرتمندترند و هواداران بیشتری دارند. ولیکن این امر به عنوان یک واقعیت موجود است، مشکلی که وجود دارد، خود این فرقه ها نیست، بلکه مشکل اینجاست که پیروان این فرقه ها ان تعامل سازنده و تحملی را که نسبت به عقاید یکدیگر داشته باشند، کمتر نشان می دهند و این خود مشکل ساز شده و استعمارگران هم از همین زاویه وارد می شوند و مسائل مذهبی را در کشورهای اسلامی تشدید می کنند.)
دیدگاه آقای ملازهی را به عنوان یک نویسنده و مفسر، از منظر جامعه شناسی اینگونه بود، به هر حال، طبیعی است که در جهان اسلام درمورد مسایل گوناگون اختلاف نظرهایی وجود دارد و مذاهب و فرقه های مختلف بر همین اساس شکل گرفته اند. اما نباید از یاد برد که همه پیروان این مذاهب، مسلمانند و دارای مشترکات فراوانی هستند و مسایل مورد اختلاف آنها غالباً جزئی است. آنان همگی خدا، پیامبر، کتاب آسمانی و قبله یکسانی دارند و در بسیاری از اعتقادات و عبادات مشترک هستند. بنابراین، تعصب و چند دستگی دربرابر دشمن و تضعیف امت اسلامی، اساساً نادرست و در جهت مطامع دشمنان است. رهبر انقلاب اسلامی ایران این موضوع را چنین تبیین می کند: «در دعوای مذهبی وقتی که دو طرف با تعصب با یکدیگر مشغول بحث و جدل می شوند، بسیاری از حرف های منطقی لگدمال خواهد شد. در آن صورت، حرف های منطقی را هم دیگر کسی نمی شنود.» بنابراین مسلمانان باید از تعصب و افراطی گری در عقاید خود دوری کنند تا مورد سوءاستفاده دشمنان اسلام قرار نگیرند.
سؤال اساسی این است که مسلمانان با داشتن خدای واحد، پیامبر و کتاب آسمانی واحد و قبله یکسان چرا و بنا بر چه علل و عواملی تفرقه و اختلاف درمیان آنان رخنه کرده است؟
آقای دکتر علی واحدی ضمن اشاره به آموزه های وحدت در اسلام به بررسی علل تفرقه در جهان اسلام پرداخته:
دکتر علی واحدی: (خود اسلام م12ی گوید: که مؤمنان باهم برادرند. در قرآن هم داریم که همگی به ریسمان الهی چنگ بزنید. یعنی اسلام در ذات خود هیچ زمینه ای برای ایجاد تفرقه و نزاع وجود ندارد، بلکه دین اسلام توسعه اش بر وحدت و تفاهم بوده است.
اما ایجاد نفاق و تفرقه بیشتر منشاء خارجی دارد و منشاء خارجی هم که قدرتهای استکباری بتوانند کشورهای اسلامی را تحت سیطره خود درآورند و به اهداف خود برسند، نیازمند ایجاد نفاق و نزاع بین مسلمانان است و از طرف دیگر می بینیم که سران کشورهای اسلامی دراثر وابستگی که به قدرت های استکباری و بین المللی دارند، برای حفظ تحکیم قدرت خود، زمینه ای ایجاد می شود برای ایجاد نفاق در کشور یا کشورهای اسلامی. می بینیم که سیاست شومی که انگلیسی ها از مدتها قبل در جهان اسلام و مسایل جغرافیایی کشورهای اسلامی داشتند، در بین هر دو کشور یک منطقه را به نام منطقه آزاد یا به صورت یک منطقه مشترک باقی می گذاشتند و از این لحاظ بین دو کشور درگیری های سیاسی و نظامی و روانی ایجاد می کردند تا نتوانند آنها آرامش و امنیت و اتحادشان را حفظ کنند. و منشاء داخلی نفاق هم ارتباط دارد به وابستگی کشورهای اسلامی. درحقیقت اسلام خلاف این مسئله را درنظر دارد و بر وحدت اسلام و مسلمانان تأکید می ورزد. چراکه عزت و سرافرازی اسلام و مسلمین در سایه اتحاد بوده و خواهد بود.) 
واقعیت آن است که درکنار علل و عواملی که آقای دکتر واحدی به عنوان عوامل اختلاف و تفرقه در جهان اسلام از آن یاد کردند. بسیاری از تحلیلگران سیاسی و جامعه شناسان، یکی از عوامل دیگر تفرقه و اختلاف درمیان مسلمانان را، توسعه نیافتگی جهان اسلام می دانند.
جهان اسلام با وجود وسعت جغرافیایی و موقعیت اقتصادی مهم خود، و با وجود فرهنگ و تمدن پربار و اثرگذارش، متأسفانه هنوز به توسعه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نرسیده است، هنوز بخش وسیعی از جمعیت جهان اسلام در بی سوادی و فقر اقتصادی به سر می برند و خود فقر و بی سوادی نیز عامل مهم در عدم آگاهی درست از دین و درنتیجه، باعث تشدید اختلافات مذهبی، فرقه ای و منطقه ای می گردد.
هرچند در جهان مسیحیت نیز اختلافات فراوان و ویرانگری درمیان فرقه های مختلف ازجمله میان کاتولیک ها و پروتستان های مسیحی وجود داشته است، اما عامل توسعه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی اجتماعی در اروپا و جهان مسیحیت، جلو تکرار اختلافات مذهبی را به طور قابل ملاحظه ای توانست بگیرد.
نظرآقای ملازهی درمورد توسعه نیافتگی در جهان اسلام و تأثیر آن در اختلافات مذهبی و فرقه ای: 
محمد ملازهی: (تجربه اروپا را شما درنظر بگیرید. در مقطعی از تاریخ اروپا شما می بینید که واقعاً بین پروتستان ها و کاتولیک ها جنگ های 30 ساله خونین بوده، یعنی شما درنظر بگیرید که چرا این دو گروه باهم مخالف بودند؟ دلیلش این بود که آنها توسعه نیافته بودند. اما اکنون می بینید که اروپا اینگونه نیست دیگر مردم تحمل شان در مقابل عقاید دیگران بالا رفته است. یعنی جامعه از نظر رفاه اجتماعی به سطحی رسیده و توسعه فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و علمی به جایی رسیده که این مسائل جزئی را توانسته حل و هضم کند و می پذیرد هرکس عقیده خود را داشته باشد و بتواند بیان کند، اما هنوز نتوانسته ایم بفهمیم که جایگاه ما کجاست؟ و چگونه می توان این جایگاه را ارتقا داد؟نه اینکه برگردیم به عقب. قطعاً می دانید که دنیای اسلام در مقاطعی از تاریخ حرف اول را در دنیا می زده، یعنی تمدن اسلامی واقعاً افراد بزرگی را به تاریخ بشریت سپرده، مثلاً می بینیم که طب ابوعلی سینا را در دانشگاه های خارجی درس می دهند، اینگونه نیست که ما هیچ چیز نداشته باشیم. زیربناها واقعاً بود، اما حکومت ها، دیکتاتورها، بازی های سیاسی و بی ثباتی سیاسی، فقر عمومی، عدم توسعه اقتصادی، و رشد اقتصادی سبب شده که دنیای اسلام در زیر فرقه گرایی و قوم گرایی باقی بمانند و کمر خم کنند.)

و اما تلاش برای ایجاد تفرقه و اختلاف میان مسلمانان در یکی دو سال اخیر افزایش یافته است، در این خصوص آیت الله خامنه ای معتقد است، تشدید جریان تفرقه افکنی در جهان اسلام توسط دولت های غربی، به ویژه امریکا درپی شکست های آنها در چند سال اخیر است. دولت امریکا در چند سال گذشته با شعار دروغین مبارزه با تروریسم به چند کشور اسلامی حمله کرد یا آنها را تحت فشار قرار داد. اما اکنون مشخص شده است که راهبرد نظامی گرایانه واشنگتن در عراق و افغانستان شکست خورده و مردم ایران، لبنان و فلسطین نیز دربرابر تهدیدات و توطئه های امریکا همچنان مقاومت می کنند. در چنین شرایطی، دولت های غربی به دسیسه قدیمی خود روی آورده اند که متأسفانه در گذشته زیان های بسیاری به مسلمانان وارد کرده و آن ایجاد چند دستگی و بدبینی میان آنهاست.رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام حج خود در این زمینه تصریح کرد: «یکی از کارآمدترین حیله های دشمن، افروختن آتش اختلاف است. آنان به صرف پول و تلاش سراسیمه و بی درنگ، درپی آنند که مسلمانان را سرگرم اختلاف میان خود کنند و بار دیگر با بهره گیری از غفلت ها و کنج فهمی ها و تصعب ها، ما را به جان یکدیگر بیندازند.»آقای دکتر علی واحدی ، درخصوص استراتژی جدید امریکا، رژیم صهیونیستی و انگلیس، برای ایجاد نفاق و تفرقه در جهان اسلام می گوید:

 دکتر علی واحدی: (خود استراتژی جدیدی که امریکا و انگلیس دارد، تقریباً با هماهنگی رژیم صهیونیستی سیاست های ایجاد تفرقه و خصوصاً دامن زدن به مسئله شیعه و سنی را در بین مسلمانان روی دست گرفتند.
منظور از این کارها و خصوصاً اهداف اسراییل این است که درمقابل نهضت های بیداری خواهانه و بیداری جویانه که در جهان اسلام بوجود آمده و مسلمانان رجعتی به ارزش های اسلامی کردند، بایستند.
می بینیم که طرح خاورمیانه بزرگ که از اهداف مهم امریکا در منطقه بود و می خواست با استفاده از این طرح بر جهان اسلام سیطره یابد، اما به شکر خدا با بیداری اسلامی و با حضور به موقع مسلمین این طرح هم در لبنان، افغانستان و عراق خنثی می شود و با این حرکتی که در جهان اسلام وجود دارد، مسلمانان به سوی ارزش های اسلامی روی آورده اند و می بینیم که روز به روز قدرت و دامنه گسترش آگاهی اسلامی وسعت می یابد. آنها برای اینکه با این جریان مقابله کنند، با حربه پوسیده و تکراری خود به تضعیف جهان اسلام از راه نفاق وارد عمل شدند و می خواهند حرکت های آزادیخواهانه اسلام را خنثی کنند، اما جهان اسلام بیدار شدند و علمای شیعه و سنی باهم متحد شدند و فتوای اتحاد دادند. لذا هیچ مسلمانی حق ندارد بنابر فتواهای صادره، برادر دیگر خود را به خاطر شیعه یا سنی بودن به قتل برساند. می بینید که دشمنان از راه های مختلفی درصدد آسیب رسانی به جهان اسلام است.
از ابزار نظامی، سیاسی گرفته تا این ابزار جدید. لیکن تمام ابزارهای دشمنان خنثی شده و نتوانست جلو بیداری جهان اسلام و حرکت ضد استکباری مسلمانان را بگیرند. اما اگر مسلمانان توجه نکنند به این توطئه غرب و جلو آن گرفته نشود، خدای ناکرده می تواند جهان اسلام را زمینگیر کند و دشمنان مجدداً حاکم شوند بر مسلمانان و سرمایه های اسلامی و موجودیت اسلام را در خطر قرار دهند. تمام دشمنان بسیج شده اند که از ناحیه نفاق و تفرقه به مسلمانان آسیب وارد کنند، ما امیدواریم با هوشیاری مردم مؤمن و مسلمانان جهان اسلام این نقشه دشمنان هم نقش برآب شود.) 

آیت الله العظمی خامنه ای به مصداق های روشنی از تلاش دولت های غربی برای ایجاد اختلاف در میان مسلمانان که متأسفانه آگاهانه یا ناآگاهانه به دست برخی از مسلمانان انجام می شود، اشاره دارد.
ایشان تکفیر بعضی مسلمانان و یا اهانت به برخی دیگر، خیانت به جوانان ازجان گذشته لبنان که ارتش رژیم صهیونیستی را شکست دادند، تلاش برای شکست دولتهای مردمی در فلسطین و عراق، مسلمان کُشی در عراق و مطرح کردن خطر موهوم «هلال شیعی» را ازجمله مصادیق روشن اختلاف افکنی و تضعیف مسلمانان می داند و خطاب به عاملان اینگونه تفرقه افکنی ها می فرماید:«آنها چه بدانند و چه ندانند، مجرمانی به شمار می روند که تاریخ اسلام و نسل های آینده از آنان به نفرت یاد خواهند کرد و آنان را مزدوران دشمن غدار خواهند دانست.»جالب آن است که تفرقه افکنان حتی کوشیدند از اعدام صدام، دیکتاتور بزرگ عراق نیز در جهت ایجاد اختلاف میان شیعه و سنی سوءاستفاده کنند.رهبر معظم انقلاب در سخنان اخیر خود به شیعیان و اهل سنت توصیه می کند که ضمن حفظ عقاید خود، از دعوا و دشمنی و تعصب بپرهیزند. چراکه دشمن درصدد زمینه سازی برای برادرکشی درمیان مسلمانان است.