قسمت یازدهم: مسلمانان اروپا، چالشها و فرصتها

تهیه کننده:  گروه سیاسی شبکه دری
در برنامه این هفته نگاهی داریم به وضعیت مسلمانان در اروپا و چالشهایی که از سوی برخی دولتهای اروپایی پس از حادثه 11 سپتامبر سال 2001 نسبت به مسلمانان ایجاد گردیده است.

شرکت کنندگان:
مصباح هراتی: (شخصیت علمی - فرهنگی ) 
 آمارهای متفاوتی درمورد تعداد مسلمانان اروپا اعلام شده است. به طور تقریبی گفته می شود که حدود بیست میلیون نفر مسلمان در اروپا زندگی می کنند. فرانسه، آلمان، انگلیس و هلند در صدر کشورهایی قرار دارند که بیشترین تعداد مسلمانان در آنها زندگی می کنند. تعداد مسلمانان فرانسه بین پنج تا هفت میلیون نفر، آلمان سه و نیم میلیون نفر، انگلیس دو و نیم میلیون نفر، و هلند یک میلیون نفر برآورد شده است.
بسیاری از مسلمانان ساکن اروپا را مهاجرانی از ملیتهای مختلف تشکیل می دهند. خیلی از مسلمانان فرانسه، مهاجرانی از کشورهای شمال افریقا هسند. در آلمان نیز مهاجران ترک، اکثریت مسلمانان را تشکیل می دهند و جمع قابل توجهی از مسلمانان انگلیس، مهاجرانی از کشورهای آسیای جنوبی هند، پاکستان و بنگلادش هستند. اکثر این مهاجران در فاصله سالهای دهه پنجاه و شصت میلادی باتوجه به نیاز کشورهای اروپایی به نیروی کار عازم اروپا شدند. در آن زمان در آلمان از این مهاجران به عنوان کارگران مهمان نامبرده می شد، اما آنها در کشورهای اروپایی ساکن شدند و خانوادهایشان نیز به آنها پیوستند. اکنون دولتهای اروپایی با نسل دوم و سوم مهاجرین روبرو هستند. کسانی که حق شهروندی اروپایی را به دست آورده اند، اما هنوز به چشم افرادی بیگانه به آنها نگریسته می شود.وضعیت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مسلمانان اروپا، یکی از مباحث روز جوامع اروپایی است. در همین حال تشکلهای اسلامی در اروپا نیز با برگزاری نشستهای هم اندیشی، به بررسی موقعیت مسلمانان اروپا و محدودیتهای ایجاد شده برای آنان طی چند سال اخیر می پردازند.
پس از حادثه یازدهم سپتامبر و انفجارهای مادرید و لندن، مسلمانان اروپایی با شرایط دشوارتر و سختگیرانه تری روبرو شدند و چالشهای جدیدی پیش روی آنها قرار گرفت.آقای مصباح هراتی شخصیت علمی - فرهنگی افغان مقیم اروپا درخصوص شرایط مسلمانان پس از حادثه 11 سپتامبر در جهان غرب می گوید: 
 مصباح هراتی: (پس از 11 سپتامبر تاحدودی نظر جامعه غربی عموماً مردم غرب نسبت به مسلمانان و جامعه مسلمانان مقداری تغییر کرد و به مسلمانان به دیده شک و تردید نگاه می کنند و بعضاً در برخی از کشورها برخوردهای فرهنگی و دینی در بین مردم به وجود آمده است و برخی از مسلمانان را در کشورهایی مثل امریکا و انگلیس و آلمان از کارهایی که داشتند آنها را اخراج کردند و به جرم اینکه مسلمان هستند اما روی هم رفته جامعه مسلمانان مشکل خاصی تا هنوز در رابطه با مسایل دینی و مذهبی و فرهنگی خویش نداشتند و ندارند و به دنبالش هم در مدارس مشغول درس و بحث هستند همراه فرزندان اروپایی و غربی در یک مدرسه و در یک جایگاه ، تعلیمی و فرهنگی است اما سختگیریهایی که به وجود آمده طبعاً به خاطر حرکاتی است که از طرف تروریستها در جهان صورت می گیرد که جهان غرب امروز تروریسم را به مسلمانان نسبت می دهند به خاطر اینکه برخی از ترورهایی که انجام گرفته توسط برخی مسلمانان بوده منتهی غربیها با کمال بی انصافی ترور و تروریسم را به مسلمانان نسبت می دهند، از همین جهت است که قضاوت برخی از جوامع اروپایی و غربی نسبت به مسلمانان و نسبت به اسلام مقداری تغییر کرده است.) 
 کشورهای غربی مدعی هستند که افراد در رفتار و عمل به اعتقادات دینی خود آزادند و وظیفه دولتها تأمین آزادیهای مدنی و ایجاد جامعه ای تکثّرگرا و چندفرهنگی است. ولی وقتی قرار است این آزادیها برای دیگران به مرحله اجرا درآید، دولتهای غربی، دربرابر آن موانع زیادی ایجاد می کنند، به طوری که شعار جامعه چندفرهنگی غربیها، عملاً اجرا نمی شود و آنها خواستار ادغام سایر فرهنگها در فرهنگ غرب می شوند. دانش آموزان مسلمان فرانسوی و معلمان محجبه آلمانی برای ورود به مدرسه می بایست حجاب خود را بردارند. چراکه حجاب آنها، نقض قانون جدایی دین از سیاست است. این درحالی است که در قانون اساسی همین کشورها، درخصوص آزادی انسانها در عمل به اعتقادات و آموزه های دینی شان تأکیده شده است.
آقای مصباح هراتی که در اروپا به عنوان یک مسلمان مهاجر زندگی و فعالیت تبعیض فرهنگی دارد معتقد است که مردم اروپا درمورد لباس و پوشش مسلمانان هیچ نگاه منفی ندارند اما این برخی دولتها اروپایی ودر مجموع غربی است که بر مسلمانان سخت می گیرند.
آقای مصباح هراتی می گوید: 
 مصباح هراتی: (یک چنین برخوردهایی از طرف جوامع غربی و اروپایی نسبت به مسلمانان صورت نمی گیرد جوامع غربی مسلمانهایی را که در این کشورها زندگی می کنند به صورت شهروند کشورهای خود پذیرفته اند ولیکن برخوردهای این چنینی که در کشورهایی نظیر فرانسه و آلمان و امریکا و انگلیس مشاهده می کنیم بیشتر چنین برخوردهایی از ناحیه اراکن قدرت و دولت و اربابان سیاسی آنها است که نسبت به مسلمانان نارواداری و بی مهری بیشتری را بعد از 11 سپتامبر انجام می دهند ولی اگر به خود انسانها خود مردمی که در کشورهای اروپایی نگاه بکنیم آنها نسبت به مسلمانان و به پوشش و حجاب و لباس مسلمانان گاهی بحث و قضاوت نادرستی ندارند و هرکس را با لباس خودش در این کشورها پذیرفته اند نظر به اینکه در جوامع غربی تنوع و تعدد ملیتها فوق العاده فراوان است و بخصوص جامعه امریکا که امریکایی الاصل در آنجا بسیار کم کم است از کشورهای دنیا از چهار طرف مردم به این کشورها سرازیر شده اند. تنوع رنگها، تنوع لباسها، فرهنگها در این کشورها دیده می شود و به نظر مردم چنین چیزی منکر و غیر معرفی نیست اما دولتهایی که امروز تحت عنوان مبارزه با تروریسم اقدام کرده اند قضاوت و ذهنیت مردم را نسبت به مسلمانان تاحدودی منفی ساخته اند.) 
 در عرصه اقتصادی برای مسلمانان اروپایی مهاجرتبار، فرصتهای کاری بسیار محدودی وجود دارد. بخش اعظمی از جمعیت حاشیه نشینان فرانسه را مهاجرانی از کشورهای مسلمان شمال افریقا تشکیل می دهند. آمار بیکاری در میان این جمعیت میلیونی بین سی تا چهل درصد برآورد شده است. به هر حال چالش بزرگ پیش روی مسلمانان اروپا تبیعض و نابرابری است. این تبعیض و نابرابری پس از حوادث یازدهم سپتامبر و انفجارهای مادرید و لندن بسیار شدیدتر و به گمان دولتهای غربی توجیه پذیر شده است. اینبار مسلمانان به تروریست بودن متهم هستند مگر آنکه خلاف آن را ثابت کنند.
آقای مصباح هراتی درمورد تبعیض علیه مسلمانان در غرب پس از حادثه 11 سپتامبر می گوید: 
 مصباح هراتی: (متأسفانه چنین برخوردهایی،برخوردهای تبعیض آمیز و خلاف نظریه دموکراسی نسبت به ملیتهای مختلف نسبت به مسلمانان در کشورهای اروپایی بازهم از صف سیاستمداران و اراکن دولت صورت می گیرد از طرف مردم چنین برخوردهایی کمتر مشاهده می شود و اگر هم به وجود می آید چنین برخوردهایی بازهم به تشویق و تأیید سیاستمداران دولتی است وگرنه خود مردم چه بسا اتفاق افتاده است که دولتیها و اربابان سیاست قائل به تبعیض و عدم برخورد روش دموکراسی نسبت به مسلمانان گردیده اند اما گروهها و سازمانهای متعدد و مختلفی که در اروپا وجود دارد و تنوع نظریات و اندیشه هایی که در این کشورها وجود دارد از برخوردهای تبعیض آمیز غیر دموکراتیک دولتها انتقاد کرده اند و به حمایت مسلمانان و خارجیان برخواسته اند و از آنها پشتیبانی کرده اند بخصوص این مسئله در کشورهایی مثل کشورهای اسکاندیوناوی بیشتر مشاهده می شود.برخورد اروپاییها نسبت به مسلمانان خوبتر و بهتر است در جایی که خشونت بیشتر سراغ گرفته بشود کشوری مثل امریکا و انگلیس و آلمان و فرانسه است که در این کشورها اثرات تبلیغات دولتها روی ملتها بیشتر تأثیرگذاراست ولی در برخی از کشورها مردم تا هنوز به حمایت مسلمانان و ملیتهای خارجی اقدام می کنند و از آنها حمایت می کنند اتفاق افتاده است که در برخی از محلات و جاها اگر مسلمانی را از شرکتی به عنوان مسلمان اخراج کردند گروهای دیگری به حمایت از او برخواستند و پس آنها دوباره مشغول به کار کرده اند ولی کشوری مثل امریکا و انگلیس و فرانسه و آلمان در این کشورها تبلیغات دولت برای تبعیض ذهنیت بین مسلمانان و جامعه اروپایی فوق العاده زیاد است و اثرات منفی متأسفانه روی ملتها و کار و اشتغال مسلمانان گذاشته که در عین حال عموم جامعه اروپایی از این حرکت ناراضی هستند.) 
 دولتهای اروپایی که با محدودیتهای قانونی و مخالفت گروههای مدافع آزادیهای مدنی برای محدود کردن مسلمانان روبرو بودند، امروز به بهانه تأمین امنیت و مبارزه با تروریسم و افراط گرایی هر اقدامی را علیه مسلمانان قابل توجیه می دانند. دولتهای اروپایی دستگیری صدها مسلمان مظنون به تروریسم را بازتاب خبری گسترده می دهند، اما هنگامی که نادرستی این اتهامات ثابت می شود، آزادی آنها بازتاب خبری بسیار اندکی دارد، تا هیچکس به دروغ بودن این اتهامات پی نبرد. درواقع شبکه رسانه ای غرب به گونه ای رفتار می کند که اسلام را به عنوان دین تروریست پرور و مسلمانان را به عنوان تروریست در اذهان عمومی اروپا جا بیندازد.
اما حجت الاسلام مصباح هراتی معتقد است که که مردم آگاه جامعه اروپایی تروریسم را به اسلام و مسلمانان نسبت نمی دهند و این فقط دولتهای غربی است که این مسئله را تبلیغ می کنند.
آقای مصباح هراتی می گویند: 
 مصباح هراتی: (مردمی که در اروپا هستند جوامع اروپایی در این رابطه نظرشان غیر از نظر سیاستمداران و حتی نظر کلیساها و کشیشها و از طرف سیاستمدارانی که مسئله تروریسم به مسلمانان نسبت می دهند اما مردم اروپا و جوامع اروپایی از این وضعیت خشمگین و ناراضی هستند و تلقی و تصورشان این است که تروریستها، گروههای خاص و ویژه ای هستند و چنین حرکتی می تواند در جامعه ای و میان هر ملتی وجود داشته باشد حتی امکان اینکه تروریست در جوامع غربی هم رشد کند و وجود داشته باشد و تولید بشود وجود دارد فرض بین جوامع اسلامی و غیراسلامی مردم و جامعه اروپا قایل نیستند و تروریستها را مربوط به گروهها و دسته های مشخصی می دانند که چه بسا تولید و خلقت تروریسم و تروریستها را عکس العمل خود کشورهای غربی می دانند خشونت نسبت به این کشورها ایجاد شده است.) 
 باتوجه به تبلیغات منفی دولتهای غربی درخصوص نسبت دادن تروریسم به اسلام و مسلمانان، برای مقابله با اینگونه جوّسازیها، هرازچندی، مسلمانان اروپا، همایشهایی را برای معرفی اسلام و آموزههای روشنگر، عدالت خواهانه و اخلاقی آن تشکیل می دهند. اما دربرابر، دولتهای اروپایی نیز بیشتر به دنبال برپایی اجلاسهایی هستند که دین اسلام را به عنوان دینی افراطی معرفی کند.
حجت الاسلام مصباح هراتی در پایان برنامه این هفته درخصوص تلاش مسلمانان مقیم اروپا برای معرفی درست اسلام به جوامع غربی می گوید: 
 مصباح هراتی: (مسلمانان خوشبختانه از طریق مساجد و مراکز فرهنگی که دارند نشرات مخصوص فرهنگی و دینی دارند در بسیاری از کشورها کانالهای رادیویی و کانالهای تلویزیونی دارند به زبانهای مختلف ارزشهای دینی و اسلامی را مطرح می کنند و به گوش مردم می رسانند و برخی اوقات نشستهایی برای نزدیکی ادیان و برای گفتگوی ادیان از طرف مساجد و مراکزی که وجود دارد ایجاد می شود و مسلمانان خود را شهروندان اروپایی و غربی می دانند. مردمی که در غرب هستند آنها را برادران خودی می دانند. طبق گفته حضرت علی(ع) که برای فرماندار خود مالک فرمودند که مالک تو با دو گروه مردم روبرو می شوی گروهی که با تو برادران دینی هستند و گروهی که همنوعان انسانی تو هستند که باید نسبت به آنها دوستی و محبت را رعایت کنی. مسلمانان به تعلیمات و ارزشهای دینی و اسلامی که دارند به همین منوال عمل می کنند و با این مردم اشتراکات دینی و توحیدی که دارند با آنها برخورد خوب و شهروندی دارند خوشبختانه در این رابطه هیچ مشکلی بین مسلمانان و جوامع اروپایی وجود ندارد اگر مشکلی است فقط به تبلیغات و دامن زدن تبلیغات از طرف مجامع و رؤسای سیاسی اروپایی است که برای جداکردن جامعه اسلامی از جوامع غربی تلاش می کنند و تضاد فرهنگ و اندیشه را در بین انسانها و مسیحیان دامن می زنند.) 
 سیاست ستیزه جویانه دولتهای اروپایی با اسلام و مسلمانان، تنها چالشی برای مسلمانان اروپا نیست، بلکه چالش کشورهای اروپایی نیز هست. بدیهی است تداوم این سیاست در عرصه بین المللی به مناسبات کشورهای اروپایی با کشورهای اسلامی آسیب می رساند.فراموش نکنیم که ما اکنون در جهانی زندگی می کنیم که از آن با عنوان دهکده جهانی یاد می کنند. اروپا در همجواری کشورهای اسلامی قرار دارد و مسلمانان در بسیاری از کشورهای اروپا، اقلیتهای غیر قابل نادیده انگاشتن هستند. دولتهای اروپایی هرقدر میان خود و اقلیتهای مسلمان ساکن اروپا مرزبندی کنند و تلاش آنها در جهت تحقیر آداب و سنن آنها باشد، به همان اندازه نیز پیامدهای به حاشیه راندن مسلمانان، دامنگیر آنها خواهد شد.